Klucz szambelański Siegfrieda v. Tiedemanna-Brandisa (HStAD R 4 nr 39431d)
Wojanowo-Archiwalia polsko-pruskiej rodziny szlacheckiej v. Tiedemann.
Archiwum rodzinne v. Tiedemann w Heskim Archiwum Państwowym w Darmstadt.
Archiwalia polsko-pruskiej rodziny szlacheckiej v. Tiedemann trafiły do Heskiego Archiwum Państwowego w Darmstadt już w latach 90. XX wieku. Gdy w kwietniu 2015 roku rozwiązano archiwum rodzinne, przekazano je w całości do Archiwum Państwowego w Darmstadt, aby nie rozbijać zbioru dokumentalnego. Majątek Friedricha Wilhelma v. Tiedemanna i jego rodziny, która przybyła do Darmstadt w latach 90-tych, składał się z papierów osobistych, zdjęć i korespondencji pruskiego majora Friedricha v. Tiedemanna (1789-1886) i jego rodziny(…).
Zawiera również obszerne dokumenty, tablice genealogiczne itp. dotyczące historii rodziny v. Tiedemann i ich krewnych. Choć główne archiwum rodzinne zaginęło w czasie ucieczki ze Wschodu w 1945 roku, niektóre oryginalne dokumenty i wiele kopii, stenogramów oraz zadziwiająca ilość zdjęć, zachowała się. Albumy fotograficzne dokumentują życie właścicieli dworu na zamkowym terenie, z dużymi parkami, w Prusach Zachodnich (obecnie teren Polski). Wiele z tych miejsc nie istnieje.
Na przykład dwór w Woyanów koło Gdańska spłonął w 1945 roku.
■ Historia rodziny
Rodzina v. Tiedemann to niemiecka rodzina rajców, która została założona w Vecht w dolnej diecezji Münster przez Caspara Tidemann, który został stałym mieszkańcem Gdańska w 1538 roku. Rodzina ta wżeniła się w patrycjat miejski Gdańska i pomorską arystokrację ziemiańską.
Posiadała majątki szlacheckie (Baldow, Goschin, Prangschin, Russoschin, Woyanow i inne).
Ferdynand v. Tiedemann (1691-1749) otrzymał w 1724 r. polskie potwierdzenie szlachectwa.
Po zagarnięciu Prus Zachodnich podczas pierwszego rozbioru Polski w 1772 r. i Gdańska w 1793 r., rodzina należała do zachodnio-pruskiego ziemiaństwa.
Wieś położona między Wojanowem (Woyanow), Borzęcinem (Borrenschin) i Juszkowem (Gischkau) w pobliżu Pruszcza Gdańskiego (Praust).
Będzieszyn to dawny majątek rycerski należący do kasztelanii gdańskiej. Po 1309 roku został przejęty przez komturstwo gdańskie. Pierwsza pisemna wzmianka na temat wsi pochodzi z 1315 roku i dotyczy zamiany wsi Będzieszyn na wieś Domasłowice koło Darłowa. Zaś informacja bezpośrednio dotycząca wsi pochodzi z 1381 roku i mów o tym, że komtur gdański nadał na prawie chełmińskim braciom Goczkowi i Mikoszowi, wieś Bandeschin z 7 zagrodami i urząd sołtysa z obowiązkiem zasiedlenia. W 1454 roku na mocy przywileju króla Kazimierza Jagiellończyka, Będzieszyn stał się częścią gdańskiego patrymonium wiejskiego administrowanego przez Radę Miasta Gdańska oraz był wydzierżawiany. W dokumencie lokacyjnym wsi Praust z dnia 18 października 1367 roku wieś Będzieszyn wymieniana jest przy okazji określania granic Pruszcza i występuje pod nazwą Bandeschin. W roku 1682 majątek w Będzieszynie płacił podatek od czynszowników i od szynkowania cudzego piwa. W czasach pierwszego rozbioru Polski majątek liczący 16 domów był zarządzany przez podkomorzego poznańskiego, zaś w latach późniejszych został zlicytowany. Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska Będzieszyn stał się jego częścią i podlegał obwodowi w Żukczynie. Na mocy decyzji Senatu Wolnego Miasta Gdańska w 1929 roku w Będzieszynie uległy likwidacji obszary dworskie, a wieś przyłączono do Gminy Pruszcz [1].
Dawny majątek rycerski należący do kasztelanii gdańskiej, przejęty przez komturstwo gdańskie po opanowaniu po 1309 roku Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków. Oddany został w administrację okręgowi sulmińskiemu [2]. Pierwsza z pisanych informacji na temat wsi pochodzi z dnia 15 czerwca 1315 roku i dotyczy zmiany wsi Będzieszyn na wieś Domasłowice koło Darłowa, której dokonał Piotr z Nowego na rzecz Otto von Elnitza. Kolejna pośrednia informacja zawarta jest w dokumencie lokacyjnym wsi Praust z dnia 18 października 1367 roku, w którym wieś Bandeschin wymieniona jest przy okazji określenia granic Pruszcza.
Informacja bezpośrednio dotycząca wsi pochodzi z dnia 25 listopada 1381 roku i mówi o tym, że w Sulminie komtur gdański Zygfryd Walpot von Bassenheim nadał na prawie chełmińskim braciom Goczkowi i Mikoszowi, liczącą 9 włók, wieś Bandeschin z 7 zagrodami i urząd sołtysa z obowiąz kiem zasiedlenia wsi i zagród. O wsi mówią też wykazy świadczeń i powinności w postaci czynszu dzierżawnego i służby wojskowej jej mieszkańców na rzecz Zakonu, pochodzące z około 1400 roku. Wieś w owym czasie, według wykazów świadczeń czynszowych i powinności wojskowych na rzecz Urzędu Leśnego (Waltampt), zajmowała powierzchnię liczącą około 17 włók, była w niej karczma oraz mieszkało 7 zagrodników. Od dnia 16 czerwca 1454 roku Będzieszyn, na mocy przywileju króla Kazimierza Jagiellończyka, stał się częścią gdańskiego patrymonium wiejskiego administrowanego przez Radę Miasta Gdańska i był wydzierżawiany.
W roku 1570 jako właściciel części Będzieszyna wymieniany był sędzia ziemski tczewski Fabian Kliński, który płacił 13 florenów 8 groszy podatku z liczącego 5 łanów majątku (był synem Leonarda z Radziejewa i pochodzącej z Wojanowa Emerencii Damerau Wojanowskiej). Zarządzał nim co najmniej do 1604 roku, czyli do chwili swej śmierci. Pozostałe 12 łanów należało do sędziego ziemskiego świeckiego Wacława Lubodzieskiego. W tym czasie we wsi była karczma i 2 zagrodników. Według informacji zawartej w Regestrze poboru podwójnego dnia 25 Junii 1648 w Malborku… wzniesionego… „ówczesny właściciel wsi Będzuszyno Dembiński (też właściciel sąsiednich Ulków) płacił 21 florenów podatku.
W roku 1682 majątek w Będzieszynie płacił podatek od 6 czynszowników i szynkowania cudzego piwa w wysokości 2 złotych i 8 groszy.
W 1772 roku, tj, w czasie pierwszego rozbioru Polski majątek będzieszyński, liczący 16 domów, był zarządzany przez podkomorzego po znańskiego Michała Drogosława Skórzewskiego zmarłego w 1789 roku. Majątek został zlicytowany w 1830 roku.
Od 1852 roku właścicielem majątku o powierzchni 406,38 morgów byl Theodor Albinus von Kries (1805-1868) właściciel Waćmierza i Waćmierka koło Tczewa (i gruntów w Pruszczu, z których cześć przeznaczył pod budowę lazaretu Wiedemanna, w tym gospodarstwa ogrodniczego sprzedanego 1858 roku rodzinie Rathke).
W 1861 roku wyjechał do Waćmierka, a majątek wydzierzawił dru giemu synowi Adolfowi Hermannowi (1833-1908), żonatemu z Leonida hrabianka von Schlippen bach. Miał z nią 2 synów i córkę.
W 1868 roku po śmierci ojca (matka Anna zmarła w 1871 roku) przejął Będzieszyn na własność.
Statystyka regencyjna z 1869 roku informowała, że w dobrach szlacheckich Będzierzyn (Adliges Gut Bangschin) z wybudowaniem Bärenkrug zamieszkiwało 166 osób, w tym 41 ewangeli ków i 125 katolików oraz było 11 budynków mieszkalnych na powierzchni 42 włók, 14 morgów ¡ 48 prętów kwadratowych.
Natomiast dane statystyczne z 1885 roku informowały, że Będzieszyn był obszarem dworskim (Gutsbezirk Bangschin) o powierzchni 325 ha zamieszkałym przez 179 mieszkańców, wśród których 117 było katolikami, 61 ewangelikami i 1 innego wyznania.
W 1897 roku majątek został sprzedany, a Adolph Hermann von Kries wyjechał do Dornburgs w Turyngii, skąd pochodził jego pradziadek. Zmarł tam w styczniu 1908 roku.
Po reformie administracyjnej z 1887 roku Gutsbezirk Bangschin wraz z wybudowaniem Bären krug stał się częścią powiatu ziemskiego Gdańska Wyżyna. Siedziba obwodu i urząd stanu cywilnego mieściły się w Żukczynie. Kościół ewangelicki był w Juszkowie, a katolicki w Świętym Wojciechu.
Zanotowana liczba mieszkańców: 1905 r. 180; 1910 r. 174; dziś – 205.
Po sprzedaży majątku przez von Kriesa w 1897 roku nowym właścicielem został Oskar Quittenbaum pochodzący z Bzowa koło Świecia, który majątek nabył w drodze licytacji przymusowej w dniu 27września 1897 roku za cenę 416 000 marek Jego dziełem była cegielnia umiejscowiona przy torach kolejowych pomiędzy Będzieszyn a Juszkowem.
Quittenbaum był właścicielem dóbr jeszcze w październiku 1914 roku, o czym informuje książka telefoniczna z tego okresu. W majątku. liczącym 325 ha, prowadzono du hodowlę bydła mlecznego owiec, działała także gorzelnia. W 1922 roku przynosił 5142 marek dochodu.
Od lat trzydziestych XX wieku właścicielami majątku byli menonita Erich Goertz syn Jakuba z Komorowa koło Świecia (zmarł na wylew krwi do mózgu w dniu 15 listopada 1936 roku w Będzieszynie, co upamiętniono istniejącym do dziś kamieniem nagrobnym) i jego żona Margareta.
Mieli pięcioro dzieci urodzonych pomiędzy 1907 a 1919 rokiem w Grudziądzu (jeden z synów Klaus Jakub urodzony w 1909 roku i żonaty z Urszulą Adami z Gdańska był właścicielem Arciszewa). Margareta Goertz była ostatnią posiadaczką majątku. Najprawdopodobniej do przybycia Goertza do Będzieszyna i nabycia miejscowego majątku skłonił fakt, że posiadał w okolicy kilku krewnych i znał się z, pochodzącym z tych samych stron rodzinnych, Oskarem Quittenbaumem.
Po utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska Gutsbezirk Bangschin zamieszkały przez 179 osób (229 w 1924 r.) stał się jego częścią i nadal podlegał obwodowi w Zukczynie. Na mocy decyzji Senatu Wolnego Miasta Gdańska z dnia 1 października 1929 roku uległy likwidacji obszary dworskie, przyłączono je do gmin, a wśród nich Będzieszyn, który włączono do gminy Pruszcz. Po reformie administracyjnej z dnia 1 października 1929 roku Będzieszyn został wyłączony z obwodu Żukczyn i włączony do gminy wiejskiej i obwodu Pruszcz.
Po wybuchu II wojny światowej Będzieszyn stał się częścią Rzeszy Niemieckiej. W okresie od września do listopada 1939 roku w majątku Będzieszyn przy pracach rolnych (wykopki buraków i ziemniaków) była zatrudniona grupa Żydów z Gdańska i okolic. Inspektorem był tu Buszman z Sierakowie koło Kartuz. Więźniów odtransportowano poi niej między innymi do obozu w Nowym Porcie. W dniu 1 kwietnia 1942 roku na mocy rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i kanclerza oraz kanclerza Rzeszy Adolfa Hitlera Auf Grund des pf5 des Erlasses des Führers und Reichskanzlers…” wraz z gmina wiejską Pruszcz włączono go w struktury hanzeatyckiego miasta Gdańska”.
BUKACIARNIA [3].
KPGR „Rusocin” ZR Wojanowo Ferma byków eksportowych. Około 1978 roku.
Budynek powstał na przełomie XIX/XX wieku. W 1945 r. folwark przeszedł na własność Skarbu Państwa i należał „do Inspektoratu Rolnego w Pruszczu W 1961 r. włączony został do utworzonego wówczas Kombinatu Państwowych Gospodarstw Rolnych w Rusocinie.
Budynek wolnostojący zamykający zachodnie skrzydło majdanu gospodarczego
Fundamenty kamienno-ceglane, ściany murowane z cegły pełnej, tynkowane zewnątrz, wewnątrz bielone.
Strop drewniany, belkowy, nagi o układzie poprzecznym wspartym na drewnianych podciągach w układzie podłużnym.
Dach dwuspadowy o konstrukcji drewnianej, krokwiowo-żolcowej kryty eternitem
Posadzka cementowa z systemem studzienek kanalizacyjnych
Okna o wykroju prostokątnym.
Stolarka okienna drewniana, krosnowa
Otwory drzwiowe zamknięte odcinkami spłaszczonego łuku, stolarka drzwiowa typu wrota, dwuskrzydłowe z okuciami.
Budynek założony na planie wydłużonego prostokąta z aneksami magamonów paszowych w części północnej, południowej i wschodniej
Na osi budynku korytarz gnojowy, przejazdowy, nad nim zsypy paszowe, Wzdłuż ścian podłużnych ganki paszowe, Nad nimi system prowadnic z wózkami paszowymi Stanowiska krótkie bezściółkowe, jarzma drewniane — stare z drewnianych belek o przekroju prostokątnym.
Żłoby betonowe, Wnętrze z dwoma rzędami drewnianych słupów z zastrzałami o przekroju prostokątnym Bryła budynku parterowa przykryta dwuspadowym stromym dachem, W elewacji wschodniej aneks magazynu paszowego z dwuspadowym dachem.
W elewacji płn i płd parterowe magazyny paszowe, Na osi kalenicy 7 kominów wentylacyjnych. W elewacji wschodniej 3 luki paszowe, 6 wystawek.
Na osi elewacji północnej i południowej wrota, analogiczne w elewacji wschodnie j
Instalacje: wod-kan; elektryczność
Stan fundamentów -dobry.
Ściany zawilgocone, miejscami odpada tynk. Stan stolarki okiennej i drzwiowej dość dobry.
– Stan konstrukcji i pokrycia dachu dobry, Na przełomie lat 50-tych i 60-tych przeprowadzono prace modernizacyjne w budynku, zmieniono pokrycie dachu na eternit.
Użytkownik: Zakład Rolny „Wojanowo” Ferma Byków Eksportowych Będzieszyn
Początkowo dobra szlacheckie, 1890 – wł. Adolf v.,Kries, dobra liczyły ogółem 482 ha, w tym 442 ha – użytki rolne i park, 15 ha – łąki, 1 ha – woda,
Ok, 1920 r. — wł. Oskar Qquittenbaum
— 499 ha, 68 koni, 150 bydła, 400 owiec, 40 świń
Po 1945 r. folwark przechodzi na własność Skarbu Państwa,
Będzieszyn włączony zostaje do zakładu Rolnego w Wojanowie,
W 1961 r. powstaje KPGR Rusocin; w skład którego wchodzi ZR Wojanowo i podległa mu ferma byków eksportowych w Będzieszynie.
Zwarte założenie dworsko-parkowe – folwarczne położone jest na zachód od | szosy Gdańsk – Trąbki Wielkie, na platformie łagodnego wzniesienia, po pn stronie drogi Rusocin — Wojanowo — Reksin. Folwark usytuowany jest po za Będzieszyn. Wysoka zieleń założenia stanowi domimantę w krajobrazie.
Założenie zachowało czytelny układ historyczny,
Czworoboczny wybrukowany | majdan oskrzydlają budynki gospodarcze:
skrzydło pn – bukaciarnia/4/ obecnie nieużytkowana, nowa stodoła /3/,
za nimi dawna owczarnia/5/;
skrzydło pd — drewniana wiata /1/ zbudowana na miejscu dawnej obory;
| wsch. skrzydło — magazyn paszy/6/ i zał. dworsko-parkowe,
skrzydło zachodnie —- obora/2/, Przy bramie wjazdowej do założenia /str.pd/ — rządcówka /8/,
obecnie budynek mieszkalny dla pracowników Fermy.
Nieistniejący dwór usytuowany był na zachodnim obrzeżu parku, na niewielkim wzniesieniu — zachowały się jedynie schody wiodące do dworu od strony parku /wsch./.
Zachowany starodrzew
— okazy dębów u nasady parku w pobliżu dworu,
aleja bukowa na zamknięciu pd części parku.
Staw na osi dawnego dworu, szpaler kasztanowców w płn części parku,
pojedyncze okazy drzew — świerki, akacje, stanowią czytelne ślady dawnej kompozycji parku, obecnie bardzo zaniedbanego.
Na północ od dawnego dworu — ogród obecnie nieużytkowany, Park od strony pd otoczony ceglanym murem o tynkowanych blendach.,
Zespół domów mieszkalnych /16-19/ pofolwarcznych usytuowany jest poza założeniem, przy drodze Wojanowo — Będzieszyn i wzdłuż pd granicy parku.
Budynki murowane, tynkowane, dachy dwuspadowe kryte eternitem, częściowo zachowana stolarka okienna; niektóre przebudowane, posadowione w miejscu starych pochodzą z pocz. XX wieku,
W północnym skrzydle majdanu gospodarczego wybudowano nową stodołę i bukaciarnię na przełomie lat 50-tych i 60-tych. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych wyremontowano budynek rządcówki
Zespół parkowy zachowany z elementami XIX-wieczne j kompozycji:
Dwór nie istnieje,
Zespół folwarczny — poza budynkami 8, 18, 17 – nowy na fundamentach starych.
Budynki gospodarcze nie zachowane, poza jedną tylko oborą i magazynem.
Całość założenia pomimo wprowadzenia na obszarze majdanu nowych budynków gospodarczych zachowała czytelny historycznie wykształcony układ.
Najpilniejsze postulaty konserwatorskie Uporządkować należy najbliższe, otoczenie rządcówki.
Objąć ochroną konserwatorską okazy dębów,
Przeprowadzić cięcia sanitarne i prace porządkowe na terenie parku
DWÓR BĘDZIESZYN
Zdjęcie-pocztówka z kolekcji p. A. Brzozowskiego. Dziękujemy za udostepnienie.
Wykonawca zdjęcia Franz Wandtke z Gdańska (Danzig).
Lot nad Będzieszynem około 1944 roku. Widoczna cegielnia oraz park wraz z dworem.
Majątek dworski należący od 1887 roku do powiatu ziemskiego Gdańskie Wyżyny.
Z majątkiem związana jest „dzielnica” Pruszcza zwana Woyanower Viertel (1905 – 32 mieszkańców)
oraz Woyanower Wald (alternatywna nazwa Forsthaus Bobe; od 1938 roku Bobe).
W tym ostatnim związanym urzędowo i kościelne z Mierzeszynem zanotowano w 1905 roku siedmiu mieszkańców.
Dzieje Wojanowa zaczynają się w 1369 roku, kiedy to wielki mistrz krzyżacki Winrich Kniprode podarował rycerzowi Markwartowi dobra Wojanowo.
Pod koniec XIV stulecia właścicielem Wojanowa jest rycerz Dietrich Lange.
Następnie na Wojanowie osiada rodzina Wojanowskich herbu Leliwa piszący się von Damerau, ktora była w pewnym momencie spokrewniona z rodem z Rusocina.
W połowie XVIII wieku właścicielami majątku zostaje rodzina Tiedemann-Brandis.
Od 1927 do 1945 r. był w rękach Hugo Siewerta.
Potem towarzysze radzieccy spalili go. <????>
W pobliżu był PGR .
Ciekawe, czy Siewert był spokrewniony z burmistrzem Gdańska Friedrichem Gottholdem Siewertem i muzykiem Benjaminem Gottholdem?
Sam park jest zdecydowanie większy niż ten w Rusocinie.
Drzewostan nie wykazuje tak przemyślanego założenia jak w Rusocinie, ale niektóre okazy drzew mają znaczący obwód.
Żadne ze zdjęć nie odda stanu faktycznego.
Ilość stawów i ich wielkość też znacznie przewyższa te Rusocińskie.
Wnioskuje że za pałacem był dziedziniec który prowadził do parku.
Miał on reprezentacyjny charakter.
Nad przepływającym strumieniem zbudowany był prawdopodobnie masywny mostek(patrz zdjęcia).
Jego pozostałości znajdują się w owym strumieniu.
Za mostkiem było specjalne miejsce na pieczenie dziczyzny.
Teren z pozostałościami po pałacu oraz przylegającym do niego parkiem, niestety należy do Gospodarstwa Polhoz.
Rewitalizacja parku – niestety maja związane ręce bo nie do końca mają prawa do terenu.
Szkoda bo teren w sumie piękny tylko straszliwie zaniedbany.
W chwili obecnej służy jako małe wysypisko śmieci, darmowe drewno na opał i miejsce na imprezy
oraz jako ,,Mega,, szalet co da się zauważyć/ poczuć w sezonie letnim.
Z miejscem wiąże się wiele legend- o zakopanym skarbie w 1945 roku.
Rosjanie wywieźli z niego co było do wywiezienia nawet ramy okienne
( tak głoszą opowiadania) a z pozostałego budulca po remontowano okoliczne domy a resztę wywieziono.
Co do okrągłego miejsca w parku to starsi mieszkańcy mówili , że to fontanna a nie miejsce do pieczenia dziczyzny.
Wojanowo, kompleks parkowy
Z mapy Wojanowa #2
Park prawdopodobnie miał wokół ławeczki, a po stawach pływały łódki (GONDOLE).
Z mapy Wojanowa #2
Pałac prawdopodobnie posiadał mocno rozbudowane podziemia.
Z mapy Wojanowa #3
W parku jest zabetonowane wejście , 99% miał połączenie z majątkiem w Będzieszynie, < :))) >
a ten z kolei, nie potwierdzone łączył się z cegielnią Juszkowo.
Ciekawostka
Zapewne nikt nie wie, że w małej wiosce Wojanowo pod Pruszczem
w styczniu 1948 roku w dawnym baraku dla pracowników sezonowych
pracujących w pobliskim zakładzie rolnym powstała szkoła podstawowa, która była
dziełem
Towarzystwa Gniazd Sierocych i Wiosek Kościuszkowskich
Całość dziedzińca miedzy stajniami, oborami pokryta jest wciąż kostką brukową. Dzięki mapie można w miarę dokładnie ustalić gdzie znajdował się pałac (na osi budynku z fot 1). Nie ma już nawet śladu po wzniesieniu, na którym się znajdował
prowadzących swą działalność wychowawczo – oświatową pod Gdańskiem.
Pierwszymi jej nauczycielami byli Aleksander Janczała
i jego żona Stefania.
Towarzystwo otrzymało trzy majątki: Świńcz, Wojanowo i Będzieszyn.
Idea wychowawczo – oświatowa Towarzystwa zawarta w przedstawionym dokumencie została zapoczątkowana przez Kazimierza Jeżewskiego, który stworzył w Galicji w 1908 roku Towarzystwo Gniazd Sierocych składające się z sieci Wiosek Sierocych (Kościuszkowskich) i gniazd sierocych przeznaczonych dla sierot wojennych i społecznych, gdzie przygotowywały się one do samodzielnego życia (w ramach jakby rodzinnego domu dziecka).
W Wojanowie istniało takie pierwsze z powojennych gniazd sierocych, w którym mieszkały dzieci (wg idei Jeżewskiego zazwyczaj 10) w wieku 6 – 16 lat i nauczyciel w dużych poniemieckich majątkach ziemskich.
Zlikwidowano je w 1949 roku w ramach centralizacji opieki nad sierotami.
Dopiero w późniejszych latach reaktywowano, ale już w innej formie.
Właściciele wsi w latach 1700 – 1800 według „Adeliger Grundbesitz in Westpreussen 1700 – 1800”:
Rüdiger
Giese
Brandis
Coellmer
Tiedemann
Proek
Conradi
Grumbkow
Owidzki
Mansbach
Wrank
Puttkamer
Lossow
Glasow
Grafen zu Dohna
Jak się okazuje nie tylko wieś Praust miała swoich poległych bohaterów wojennych w wojnie francusko – pruskiej w 1870/71 roku, ale i też Wojanowo.
Jednym z poległych ówcześnie mieszkańców był fizylier Carl Haeske służący w 11 kompanii dolnoreńskiego 39 regimentu fizylierów zaginiony w czasie potyczki pod Saarbruecken w dniu 6 sierpnia 1870 roku.
Z Wojanowem związana jest rodzina Roggenbuck, której przedstawiciel Friedrich Wilhelm tamże zmarł oraz rodzina Schaldach.
Z tej ostatniej znamy imiona kilku osób – Franz, Christian.
„Topographisch-statistisches Handbuch des Preussischen Staates” zanotował w 1856 roku 175 mieszkańców w Wojanowie (pisanym jako Dorf Wohanow).
Według pruszczańskich ksiąg kościelnych ojcem zaginionego w czasie wojny francusko – pruskiej fizyliera Carla Haeske był August Haeske urodzony w 1816 roku w Wojanowie, zmarły w 1864 roku w Pruszczu; matką Carolina Reichert urodzona w 1822 roku w Pruszczu, zmarła w 1868 roku w Pruszczu.
Pierwszy nagrobek – inskrypcja brzmi następująco: „Tu spoczyna nasz kochany, dobry ojciec Martin Zielke ur. 2.10.1848, zm…1919? Do widzenia”;
drugi nagrobek – inskrypcja: „Tu spoczywa nasza dobra matka Erdtmunthe Zielke ur. …1855, zm. …1921”.
Druga inskrypcja jest niewyraźna, stąd jej przypuszczalna treść
Nie wiemy, skąd te nagrobki znalazły się w Wojanowie.
Najbliższa tej wsi rodzina Zielke mieszkała w Kleszczewie.
Kolejna wersja nazwy Wojanowa i nazwiska jego właściciela według pozycji „Rody ziem pruskich” – Dąbrowski z Wojalowa (Dameraw-Woyenaw).
W Wojanowie był onegdaj kościół.
Kościół został wzniesiony przed XVI w. przez któregoś z dziedziców Wojanowa w majątku swoim, ale w XVIII w. kościół runął i już go nie odbudowano.
Stanisław Kujot „Kto założył parafie w dzisiejszej dyecezyi chełmińskiej?” str. 127.
Właściciel Pałacu w Wojanowie pasjonował się końmi, niedaleko tego pałacu stał pomnik stojącego konia, pomnik został skradziony podczas wojny przez wojska radzieckie i jest w Rosji, nie pamiętam miasta ale znajomy historyk potwierdza tą treść.
Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r. poz. 446, 1579, 1948), art. 44 ust. 1, 2, 2a, 3a, 3b, oraz art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz. 2134, 2249, 2260 z 2017 r. poz. 60, 132) po uzgodnieniu z Regionalną Dyrekcją Ochrony Środowiska w Gdańsku, uchwala się co następuje:
§ 1. Ustanawia się zespół przyrodniczo – krajobrazowy pod nazwą „Park Podworski w Wojanowie” położony w miejscowości Wojanowo, gmina Pruszcz Gdański, województwo pomorskie.
§ 2. Zespół przyrodniczo – krajobrazowy „Park Podworski w Wojanowie” położony jest na części działki o numerze ewidencyjnym 343/24 obręb Juszkowo i obejmuje powierzchnię 9,06 ha. Szczegółowy przebieg granic zespołu przyrodniczo – krajobrazowego został przedstawiony na załączniku graficznym nr 1 do niniejszej uchwały, a współrzędne punktów załamania granic w układzie PL-2000 zestawiono w załączniku nr 2 do niniejszej uchwały.
§ 3. Szczególnym celem ustanowienia zespołu przyrodniczo – krajobrazowego „Park Podworski w Wojanowie” jest zachowanie szczególnej wartości przyrodniczej i krajobrazowej podworskiego parku z XVIII wieku, stanowiącego lokalną ostoję bioróżnorodności, a w szczególności ochrona starodrzewia stanowiącego szkielet parku, którego wiek datowany jest powyżej 200 lat. 1. Na obszarze zespołu przyrodniczo – krajobrazowego „Park Podworski w Wojanowie” zabrania się: 1) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej; 2) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 3) uszkadzania i zanieczyszczenia gleby; 4) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych; 5) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 6) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką; 7) umieszczenia tablic reklamowych.
§ 4. Nadzór nad zespołem przyrodniczo-krajobrazowym „Park Podworski w Wojanowie” sprawuje Wójt Gminy Pruszcz Gdański.
§ 5. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Pruszcz Gdański
§ 6. Uchwała wchodzi w życie po upływie czternastu dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Pomorskiego
Uzasadnienie Zgodnie z art. 44 ust. 1, 2, 2a, 3a i 3b ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2016 r. poz. 2134 ze zm.) ustanowienie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego następuje w drodze uchwały rady gminy, a projekt uchwały wymaga uzgodnienia z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park Podworski w Wojanowie” wyznacza się w celu ochrony wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości przyrodniczych, kulturowych i estetycznych. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy stanowi park podworski, który został utworzony przy nieistniejącym już pałacu w Wojanowie w połowie XVIII wieku.
Osią dla szaty roślinnej parku jest przepływająca „Struga Gęś” płynąca w jarze, którego brzegi sięgają do 15 m. Wewnątrz parku występują trzy naturalne zbiorniki wodne, z których dwa są zasilane wodami „Strugi Gęś”, a trzeci pozbawiony zasilania przekształcił się w mozaikę szuwarów. Zbiorowiska roślinne spotykane na tym terenie w przeważającej części należą do siedlisk grądowych z domieszką gatunków łęgowych, okrajkowych oraz szuwarów z klasy Phragmitetea.
Na terenie parku znajduje się ponad 100 okazów drzew, których wiek datowany jest powyżej 200 lat, co stanowi około 11% wszystkich drzew w parku. W obszarze planowanego zespołu przyrodniczo-krajobrazowego zinwentaryzowano historyczne elementy małej architektury jak np. pozostałość po fontannie, fragmenty zastawki spiętrzającej wodę, postumenty pod rzeźby lub donice oraz fragmenty tarasu zburzonego pałacu i fragmenty ceglanego ogrodzenia.
Teren znajduje się w granicach administracyjnych gminy Pruszcz Gdański w miejscowości Wojanowo, główne wejście zlokalizowane jest przy ul. Parkowej.
Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Park Podworski w Wojanowie” stanowi istotny element dla utrzymania bioróżnorodności.
Ten kompleks zadrzewień śródpolnych mający kontakt, poprzez zadrzewiony obszar „Strugi Gęś”, z zalesionym terenem okolic wsi Żuławka stanowi w monotonnym krajobrazie rolniczym swoistą wyspę środowiskową oferującą ostoje i siedliska dla wielu żywych organizmów.
Dodatkowo stanowi korytarz migracyjny dla zwierząt, chroni gleby przed degradacją, a zbiorniki wodne przed zanieczyszczeniem i eutrofizacją .
Teren ten, obecnie postrzegany przez lokalną społeczność i przyrodników jako wyjątkowo cenny, wyróżniający się, należy otoczyć opieką, chronić i udostępniać.
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Gdańsku pismem z dnia 23.03.2017 r. znak RDOŚ-Gd.WZP.626.1.2017.MK.1 uzgodniła pozytywnie projekt uchwały Rady Gminy Pruszcz Gdański w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo – krajobrazowego o nazwie „Park Podworski w Wojanowie”
Praust/ Pruszcz 